Ὁ Γίγαντας
(δεύτερη νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας)
Ὁ
δεύτερος σταθμὸς τοῦ Μεγάλου Σταδίου, τοῦ Σταδίου τῶν ἀρετῶν, ἡ Β΄ Κυριακὴ τῶν
νηστειῶν, εἶναι ἡ δεύτερη νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας, μὲ πρωταγωνιστή τὸν γίγαντα
μαχητὴν Γρηγόριο Παλαμᾶ, ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης.
Ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου του, ὁ δυναμικός του χαρακτήρας, ἡ ὁλοκληρωμένη μόρφωσή του, ἡ πλήρης θεολογική του κατάρτιση, ἡ δεινὴ ρητορική του δεινότητα, ἰδιώματα ποὺ τοῦ ἀποδίδουν οἱ σύγχρονοί του ὑμνογράφοι, ἀνεβάζουν τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ στὸ ἐπίπεδο τῶν Μεγάλων Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Τὸν ὀνομάζουν Θεολόγο δεύτερο, μετὰ τὸν συνώνυμό του Γρηγόριο Θεολόγο, τὸν Ναζιανζηνό.
Ὁ
Γρηγόριος Παλαμᾶς ὡς θεολόγος καὶ σοφὸς εἶναι, κατὰ τοὺς ὑμνογράφους πάντα,
θεολογίας ἡ σάλπιξ ἡ μελίρρυτος, στόμα τῆς χάριτος πυρίπνοον καὶ τοῦ Πνεύματος
δοχεῖον σεπτόν. Λύρα παναρμόνιος, ἀλλὰ καὶ ὁπλοθήκη
σεπτὴ τῶν θείων δογμάτων· ἔσοπτρον Θεοῦ
καὶ κῆρυξ λαμπρός τοῦ φωτός. Εἶναι ἀστὴρ φαεινὸς καὶ τῆς σοφίας οἶκος καὶ
ποταμός· θεωρίας ἀκρότης καὶ ἡσυχίας πληρότης.
Τὰ
συγγράμματα καὶ τὰ κηρύγματά του γίνονται γιὰ τοὺς πιστοὺς γέφυρα πρὸς οὐρανόν.
«…θεοφθόγγοις λόγοις σου, Γρηγόριε, κλῖμαξ εὑρίσκεται, τοὺς ἐκ γῆς πρὸς οὐρανὸν
ἀναφέρουσα…», καὶ «οἱ τοῖς σοῖς λόγοις καὶ συγγράμμασιν ὁμιλοῦντες, γνῶσιν
μυοῦνται Θεοῦ…», «ἐκεῖνοι ποὺ ἐντρυφοῦν στὰ συγγράμματα καὶ στοὺς λόγους σου
γνωρίζουν ἀπὸ κοντὰ τὸν Θεό». Μὲ τοὺς λόγους του ὁλοκληρώνεται ἡ πίστη τῶν
εὐσεβῶν: «… ἐσφραγίσθη σου τοῖς λόγοις καὶ συγγράμμασιν ἡ πίστις τῶν εὐσεβῶν…».
Καλὸς
σπορέας καὶ γεωργὸς ὁ Γρηγόριος «Ὀρθοδοξίας
τὰ δόγματα κατεφύτευσεν», ἀλλὰ καὶ «κακοδοξίας
τὰς ἀκάνθας ἔταμε». Μὲ τοὺς λόγους καὶ τὰ κηρύγματά του, ποὺ σὰν πυκνὴ καὶ
δροσερὴ βροχὴ ἔπεφταν στὶς διψασμένες ψυχὲς «ἑκατοστεύοντα στάχυν τῷ Θεῷ προσήγαγε» καρπὸ ἑκατονταπλασίονα
πρόσφερε στὸ Θεὸ (ἴδε καὶ παραβολὴ σπορέως Ματθ. 13, 3-23).
Ὁ
Γρηγόριος εἶναι καὶ ὁ ποιμὴν ὁ καλός, ὁ διαφυλάξας τὴν ποίμνην του «ἐκ λύκων
λυμαινομένων αὐτήν». Ὁ ποιμὴν ὁ καλός, «ὅστις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν
προβάτων» (Ἰω. 10, 11). Ὁ ποιμήν, «ὅστις τὰς σοφίας τῶν κακοδόξων διέλυσε…
Σοφίαν ἐνυπόστατον ἔχων ἐν τῇ καρδίᾳ του…», καὶ «τῇ δρεπάνῃ τῶν λόγων του
αἱρέσεις ἀκανδώθεις καὶ ζιζανίων νόθα βλαστήματα ἔταμε…».
Ὡς
«στερρὸς ἀθλητὴς καὶ ἄμαχος (ἀκαταμάχητος) πρόμαχος τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ὄργανον
ἱερὸν καὶ θεῖον… τοῖς ρείθροις τῶν θείων αὐτοῦ διδαχῶν πᾶσαν μηχανὴν τῶν
κακοδόξων διέλυσε» καὶ «τὸ Ἰταλικὸν θηρίον τὸν ἐκ Καλαβρίας Βαρλαὰμ ἐφίμωσε καὶ
εἰς τέλος κατῂσχυνε» ὁλοσχερῶς ντρόπιασε. Εἶναι ἡ δεύτερη νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας,
ἡ δικαίωση τῶν Ἡσυχαστῶν τοῦ Ἁγ. Ὂρους (Σύνοδοι Κων/λεως 1344-1347, στὶς ὁποῖες
ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς πρωταγωνίστησε, ὅταν μὲ ἀφορμὴ τὴν ἡσυχαστικὴ ἔριδα, οἱ
παπικοὶ μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Βαρλαὰμ ἐπεχείρισαν νὰ ἐπιβάλουν τὶς κακοδοξίες
τους).
Ὁ
Γρηγόριος ὡς ἱεράρχης εἶναι «Θεσσαλονίκης τὸ κλέος» καὶ «Θεσσαλονικέων
πρόεδρος»· εἶναι «τοῦ τάγματος τῶν Ἱεραρχῶν ὁ κόσμος» (στολίδι, κόσμημα).
Ὁ
«εὐσεβείας ὑπέρμαχος καὶ ἀσεβείας ἀντίπαλος», ὁ «στερρὸς ἀγωνιστὴς καὶ ἡσυχίας
σκεπαστής» προβάλλεται σήμερα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ὡς ὑπόδειγμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀντλοῦν δύναμη οἱ ἀθλητές, οἱ πιστοί,
ποὺ ἀνέλαβαν νὰ διανύσουν τὸ μέγα Στάδιο, τὸ Στάδιο τῶν ἀρετῶν.
Οἱ
Θεσσαλονικεῖς τιμώντας τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ ὡς δεύτερο προστάτη τους μετὰ τὸν
Ἅγιο Δημήτριο, ἀφιέρωσαν σ’ αὐτὸν μεγαλοπρεπῆ Ναό, τὸν σημερινὸ Μητροπολιτικὸ
Ναό. Ἡ Ὀρθοδοξία τὸν ἀνεκήρυξε ἅγιο, εὐεργέτη καὶ προστάτη, στήριγμα καὶ
διδάσκαλό της
Ἐμεῖς
ὀφείλομε εὐγνωμοσύνη στὸν γίγαντα.
