Μετανοίας Ὑπόδειγμα
καὶ ἐρήμου φρυκτωρία.
«… ἐτάχθη δὲ ἡ μνήμη τῆς ὁσίας σήμερον ἐγγίζοντος ἤδη τοῦ τέλους τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς πρὸς διέγερσιν τῶν ραθύμων καὶ ἁμαρτωλῶν εἰς μετάνοιαν ἐχόντων ὑπόδειγμα τὴν ἑορταζομένην ἁγίαν…» λέγει ὁ συναξαριστὴς τῆς Ε΄ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ, γιὰ τὴν Ὁσία Μαρία τὴν Αἰγυπτία.
Ἡ Κυριακὴ αὐτὴ εἶναι ἡ πρὸ τελευταία στροφὴ τοῦ Μεγάλου Σταδίου, καὶ ἀσφαλῶς κρίσιμη γιὰ τοὺς ἀγωνιζομένους. Ἡ Ὁσία Μαρία ὡς ὑπόδειγμα μετανοίας καὶ ἀγωνιστικότητας εἶναι ἴσως τὸ τελειότερο στὴν παράταξη τῶν ἁγίων της Ἐκκλησίας μας, διότι ὄχι μόνο ἐπέστρεψε, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἐπιστροφὴ της ὁ βίος της ἔγινε «τῆς ἐρήμου φρυκτωρία»,
φῶς στὸ δρόμο τῶν ἀνθρώπων, ὁδοδείκτης, ὁδηγός, καὶ «ἀστὴρ ὁλοφαὴς» ὁλόλαμπρο ἀστέρι.
Ὁ πρὶν τὴν ἐπιστροφὴ ἁμαρτωλὸς βίος της μπορεῖ νὰ ἀμαύρωσε τὸ «Κατ’ εἰκόνα», τὰ ἔμφυτα θεῖα χαρίσματα μέσα της, ὅμως δὲν τὰ ἔσβησε ὁλότελα, δὲν τὰ ἐξάλειψε. Ἡ συνείδηση μπορεῖ νὰ ἐξασθένησε, ἔμεινε ὅμως ζωντανή. «ἡ συνείδησις τὴν πρὸς τὰ κρείττονα ἐπιστροφὴν αὐτῆς ἐνειργάσατο» ψάλλει ὁ ὑμνογράφος της στὸ πρῶτο στιχηρὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ.
Ὡς ἁμαρτωλὴ ἡ Μαρία, ὡς πόρνη παρέσυρε πολλοὺς μὲ τὰ θέλγητρά της στὸν ἔκλυτο βίο, στὸ δρόμο τῶν «λοιμῶν», καὶ τοὺς ἔκανε τροφὴ τοῦ Πονηροῦ, «κατάβρωμα τοῦ Διαβόλου». Ὡς ἁγία ὅμως ἔσωσε περισσότερους, καὶ ἔγινε ἡ ἴδια «ὄψος τῷ Χριστῷ ἡδύτατος»
γλυκύτατη τροφὴ
γιὰ τὸν Χριστό, καὶ «…ἡ πρότερον αἰτία κακῶν πολλοῖς γενομένη, δίκην Ἡλίου λάμψασα, τοῖς πᾶσιν ὁδηγὸς ἐδείχθη».
Ἡ μετάνοια καὶ σωτηρία, ἡ ἐπιστροφὴ δὲν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση. Ὁ Πονηρὸς πάντα ἐνεδρεύει. Ἡ Μαρία ὅμως «… ἀσκητικὸν ἀγώνα ἠγωνίσατο, καὶ τὸ ἀσθενὲς ἀπορρίψασα, γενναίως κατὰ τοῦ διαβόλου ἀντέστη…» καὶ «ἀνδρεῖον τῆς ψυχῆς τὸ φρόνημα ἀποδείξασα… ἱερῶς τῷ κόσμῳ
ἐσταύρωται καὶ δαίμονας ᾒσχυνε». Ἕνας τέτοιος ἀγώνας εὐωδοῦται, γιατί ἔχει πάντα τὴν ἄνωθεν ἐνίσχυση: «… ᾠκτείρησας φιλάνθρωπε, πρόσφυγα τὴν σὴν καὶ ἀφήρπασας ταύτην ἐκ στόματος θηρός…». Προσέφυγε στὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ μὲ πίστη καὶ μετάνοια εἰλικρινή. Εἶχε φτάσει ἡ πρώην πόρνη στὸ χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ· «πύλας ἀπωλείας ἤγγισεν ἀτόποις πράξεσι, πύλας δὲ τῆς σωτηρίας εὗρε τῇ μετανοίᾳ ἡ πάνσεμνος», καὶ «θεῖον εἰκόνισμα ρυπώσασα Μαρία, θείᾳ προνοίᾳ πάλιν ἀπεκάθηρε».
Χαίρονται οἱ ἄγγελοι γιὰ τὸν ἅγιο βίο τῆς πρώην ἁμαρτωλῆς· «χαίρουσιν ἄγγελοι καθορῶντες, Μαρία, τὸν ἐν σοί βίον, καὶ φρίττουσι δαίμονες τὸ καρτερικόν τῆς σῆς ἰσχύος», τρέμουν οἱ δαίμονες τὴν δύναμη τῆς ὑπομονῆς της.
Τὸ ὑπόδειγμα Μετανοίας, ἡ Ὁσία Μαρία, ἡ Αἰγυπτία, δὲν ἦταν ἁπλῶς ἁμαρτωλή. Ἦταν μεγάλη ἁμαρτωλός. Δὲν ἦταν ἁπλῶς πόρνη. Ἦταν «μεμεστωμένη πορνείαις». Ἡ γυναίκα αὐτὴ «ἡ πρότερον πορνείαις μεμεστωμένη παντοίαις,
Χριστοῦ Νύμφη σήμερον τῇ μετανοίᾳ ἐδείχθη.» καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλὰ «λάμψασα δίκην ἡλίου ἡ πανεύφημος ὁσία ἔρημον πᾶσαν αὑτῆς φρυκτωρίαις ἐφώτισε». Μὲ τὶς ἀρετὲς της ὅλη τὴν ἔρημο ἐφώτισε, καὶ «καταλιποῦσα ἐμφρόνως τὰ ἐπίγεια πάντα, σεπτὸν οἰκητήριον τοῦ Πνεύματος ὤφθη» καὶ «βλάστημα τίμιον» βλαστάρι καρποφόρο
τῆς Ἐκκλησίας, πολύκαρπο βλαστάρι.
Πόσα ἦταν τὰ δάκρυα μετανοίας τῆς ἁμαρτωλῆς αὐτῆς γυναίκας; Θὰ τὰ βροῦμε στὸν πρῶτο ὕμνο τῶν ἀποστίχων τῆς ἁγίας. Καὶ μόνο αὐτὸς ὁ ὕμνος ἂν ἐσώζετο, ἦταν ἀρκετὸς νὰ δώσει τὴν εἰκόνα τῆς ἁγίας. Τὸν παραθέτουμε αὐτολεξί.
«Τὰ τῆς ψυχῆς θηρεύματα καὶ τὰ πάθη τῆς σαρκὸς τῷ ξίφει ἐγκρατείας ἔταμες· τὰ τῆς ἐννοίας ἐγκλήματα τῇ σιγῇ τῆς ἀσκήσεως ἀπέπνιξας καὶ ρείθροις τῶν δακρύων σου τὴν ἔρημον ἅπασαν κατήρδευσας καὶ ἐβλάστησας ἡμῖν τῆς μετανοίας καρπούς· διό σου τὴν μνήμην, Ὁσία, ἑορτάζομεν.» Ἀρκετὰ τὰ δάκρυα τῆς Ὁσίας, ὥστε νὰ καταρδεύουν ὁλόκληρη ἔρημο καὶ νὰ τὴν μεταβάλουν σὲ καρποφόρα χώρα.
Σ’ αὐτὸ τὸν παταμὸ τῶν δακρύων, σ’ αὐτὸ τὸ ὑπόδειγμα μετανοίας, στὴν Ὁσία Μαρία τὴν Αἰγυπτία ἀφιερώνομε τὰ δύο παρακάτω στιχηρὰ τροπάρια τῶν Αἴνων, ἀνέκδοτα μέχρι σήμερα.
Ἦχος
πλ. δ΄ ΝΗ
«Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος…»
«Ὢ τῆς σεπτῆς ἀλλοιώσεως!
ἡ
πρώην πόρνη γυνή, ρυπαροὺς κατασβέννυσα
λογισμοὺς τοῖς δάκρυσι, φρυκτωρία νῦν δείκνυσαι·
καὶ ὁδοδείκτης λάμπουσα χάρισι
τῶν ἀρετῶν, ὁσία πανόλβιε·
καὶ τὰ θηρεύματα καὶ τὰ πάθη τῆς σαρκός, Μαρία Σύ,
ξίφει ἐγκρατείας σου ἔταμες, ἔνδοξε ».
«Τῆς μετανοίας ὑπόδειγμα καὶ καρτερίας ἰσχὺς
φρυκτωρία ὁλόφωτος ἐν ἐρήμῳ λάμψασα
ἀνεδείχθης
πανεύφημε·
τῆς Ἐκκλησίας ὄντος τὸ βλάστημα
καὶ τῶν ἀγγέλων τὸ ἀγαλλίαμα·
Σὺ γὰρ κατηύφρανας τῶν πιστῶν συστήματα,
διὸ ἡμεῖς πάντες σε γεραίρομεν,
Μαρία ἔνδοξε ».
